ymarferion blaenorol
y wers
ymarferion pellach
ymarferion blaenorol
y wers
ymarferion pellach
Dyma enghreifftiau posibl i'r gair cyrch mewn englyn. Lluniwch ail linell i'r englyn sy'n ateb y gofynion. Er engraifft:
- yn yr haf | ..........................................................
Goddefir n wreiddgoll felly nid oes rhaid ateb yr n, na chwaith yr h yn haf. Gellir ateb y gair cyrch hwn yn gytbwys acennog (gan gofio bod rhaid cael chwe sillaf i'r ail linell a bod rhaid iddi orffen yn ddiacen):
- yn yr haf | Mae'r ardd | yn llawn blodau (n) r : | (m) r :
Gellir ei ateb yn anghytbwys ddisgynedig hefyd:
- yn yr haf | cwch rhwyfau | fydd gennyf (n) r :f |(c ch)r : f - |
Ceisiwch lunio ail linell englyn i'r geiriau cyrch a ganlyn a hynny ar y ddau batrwm uchod:
Os bydd y gair cyrch yn diweddu'n ddiacen, gellir cael cyfatebiaeth gytbwys ddiacen neu anghytbwys esgynedig. Er engraifft:
mae hiraeth | .....................................................
Gellir ateb yn ddiacen fel hyn:
mae hiraeth | am eurwallt | yr eneth m :r - | m : r - |
neu
mae hiraeth | yn y môr | bob amser m :r - | (n) m r |
Ewch ati i lunio ail linell englyn ar y ddau batrwm uchod i'r geiriau cyrch hyn:
Lluniwch ail linell ar batrwm Sain Alun i'r tri gair cyrch canlynol:
Chwiliwch am eiriau i odli a chynnal y gytseinedd rhwng y gair cyrch a'r ail linell yn yr enghreifftiau a ganlyn. Enwau lleoedd yw'r atebion:
Dyma englyn unodl union wedi'i lobscowsio:
a dwy wefus; dau o'r fro; dau gi hyll;
a dwy fusus; mewn creisus; dau afal;
a dwy gath; a dwy ar frys; dau faswr.
Cyfrwch y sillafau. A oes yna ddeg sillaf ar hugain yno? Oes? O'r gorau, beth am fynd ati i 'w roi mewn trefn. Mae'n hollol amlwg mai `englyn dau a dwy' ydyw, felly bydd dilyn y patrwm hwnnw o gymorth inni. Ym mhle y cychwynnwn ni? Wel, gyda'r odlau - dyna fyddai'n gwneud pethau'n haws inni. Rydym yn chwilio am bedwar ymadrodd yn odli â'i gilydd felly - gydag o leiaf un ohonyn nhw yn diweddu'n acennog. Fedrwch chi gael o hyd iddyn nhw? Ie, dyma nhw:
a dwy wefus
a dwy fusus
mewn creisus
a dwy ar frys
Dim ond un ymadrodd sy'n diweddu'n acennog felly mae'n rhaid mai'r drydedd neu'r bedwaredd llinell yw lleoliad hwnnw. Mae un ymadrodd arall yn wahanol i batrwm y gweddill, sef mewn creisus gallwn fentro mai diwedd cynghanedd bengoll yn yr ail linell yw hwnnw. Felly, dyma esgyrn sychion y dasg:
.......................... a dwy fusus, - .....................
.......................... mewn creisus,
.......................... a dwy ar frys,
.......................... a dwy wefus.
Rwy'n siw^r na fyddwch fawr o dro yn llenwi'r bylchau yn awr.
Dyma englyn arall wedi'i gymysgu. Ewch ati i'w ddatrys:
'y mendith; y glaw; mal adar;
mal blodau; a'r gwlith; ar wenith;
mal y daw; mal od; preniau ymhob rhith;
mae i undyn
Englyn mawl gan Dafydd Nanmor i Rys o Tywyn ydyw lle mae'n disgrifio ei ddiolchgarwch i'w noddwr mewn ffordd flodeuog iawn.
ymarferion blaenorol
y wers
ymarferion pellach
addasiad
Gwasg Aredig
o ddeunydd
hawlfraint (h)
Gwasg Carreg Gwalch